خواب و نوجوان
خواب یک نعمت الهی است که به انسان و بسیاری از حیوانات داده شده است. خواب مناسب و کافی در تنظیم و کارآیی صحیح بسیاری از سیستم ها و بافت های بدن نقش بسیار مهمی ایفا می کند و این مسئله خصوصا در دوران رشد و بلوغ بیش از هر دوران دیگری حائز اهمیت است. افرادی که خوب و کافی نمی خوابند، معمولا (1) انرژی کمتری دارند؛ (2) کم حوصله می شوند؛ (3) شاداب نیستند؛ (4) قدرت تفکر و تمرکزشان کاهش می یابد؛ (5) مستعد افسردگی می شوند؛ (6) پوست و موی شان از حالت طبیعی خارج می شود؛ (7) موهای سرشان ممکن است کم پشت شود؛ (8) سیستم دفاعی بدنشان ضعیف شده و بیش از سایر افراد مستعد بیماریهای عفونی می شوند؛ (9) رشد آنها دچار اختلال می شود؛ (10) برخی از بیماریهای مزمن در آنها شایعتر خواهد شد و ....
چرا نوجوانان غالبا تا دیر وقت بیدار می مانند و بعد از ظهر ها می خوابند؟
فعالیت سیستمی که مسئول خواب است (موسوم به ساعت بیولوژیک یا درونی که در مغز قرار دارد)، در افراد مختلف، متفاوت است. حتی مطالعات انجام شده نمایانگر این واقعیت هستند که ساعت بیولوژیک در دوران کودکی و بزرگسالی با نوجوانی متفاوت است و بنظر می رسد همین مسئله باعث می شود تا نوجوانان الگوی خوابی همچون دراکولا داشته باشند (تا نیمه شب بیدار بمانند و بعدازظهرها بخوابند).
نکته قابل ذکر این است که ساعت بیولوژیک قابل تغییر و تنظیم است و نمونه بارز آن افراد شب کار هستند. البته مطالعات انجام شده نمایانگر این مسئله هستند که خواب شبانه بیش از خواب روزانه در بهداشت و سلامتی نقش دارد و دیده شده است که میزان افسردگی و نیز برخی از بیماریهای مزمن در افراد شب کار بیش از افرادی است که در روز کار می کنند و شب ها می خوابند.
چه میزان خواب برای نوجوانان لازم است؟
همانطور که قبلا ذکر شد میزان خواب کافی در هر فرد متفاوت است، اما در کل 9 تا 5/9 ساعت خواب شبانه برای نوجوانان (و حداکثر 5/0 تا 1 ساعت بعد از ظهرها) لازم و کافی است.
چگونه متوجه شویم میزان خواب ما کافی بوده است؟
اصل کلی این است که در طی روز احساس کسالت و خواب آلودگی نکنید و شاداب و سرحال باشید و مرتب خمیازه نکشید و یا چرت نزنید. یک روش علمی تر این است که ببینید شب پس از رفتن به رختخواب چه مدت طول می کشد تا به خواب روید. اگر این مدت کمتر از 5 تا 10 دقیقه باشد، نمایانگر این است که مقدار خواب شما در روز گذشته کم بوده است و اگر 15 دقیقه و یا بیشتر طول بکشد، به احتمال قوی خواب کافی داشته بوده اید (البته به شرط اینکه در طول روز تحت استرس و فعالیت شدید نبوده باشید).
چگونه می توان خواب منظم و کافی داشت؟
رعایت نکات زیر در تنظیم خواب شبانه بسیار کمک کننده است:
از ساعت چهار بعد از ظهر به بعد از مصرف مایعات و مواد کافئین دار نظیر قهوه، چای و شکلات خودداری نمایید.
شب هنگام از مشاهده فیلم و خواندن داستان های تند، خشن و مهیج خودداری کنید.
سعی کنید در طی روز بیش از 30 دقیقه نخوابید.
قبل از خواب از کامپیوتر استفاده نکنید.
هر روز نیم ساعت ورزش کنید.
برای اطاق خواب از یک نور ضعیف و مناسب استفاده کنید.
عادت کنید هر شب سر ساعت خاص و ثابتی به رختخواب بروید و صبح بیدار شوید.
در موقع دراز کشیدن می توانید به یک موزیک آرام گوش بدهید و یا موضوعی لطیف و دوست داشتنی را مطالعه کنید.
موفق و پیروز باشید – عرفان اقوامی
منبع: بلوغ جسمی و روحی و روانی در پسران
